અહીંયા હવા ભરવામાં આવતી નથી.

 

કસ્તુર કાપડિયા થી કસ્તુરબા ગાંધી

લેખક - ભાર્ગવ મકવાણા 

 કસ્તુરબા ગાંધી એક અગ્રણી રાજકીય વ્યક્તિ હતા અને ભારતીય રાષ્ટ્રના પિતા મહાત્મા ગાંધીના પત્ની હતા.  તે મહિલાઓ અને વંચિતોના અધિકારો માટે પ્રખર હિમાયતી હતી અને ભારતીય સ્વતંત્રતા ચળવળમાં નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવી હતી.  22મી ફેબ્રુઆરીના રોજ, અમે કસ્તુરબા ગાંધીના અવસાનનું સ્મરણ કરીએ છીએ, જેનું 1944માં 74 વર્ષની વયે અવસાન થયું હતું. આ લેખમાં, અમે કસ્તુરબા ગાંધીના જીવન, ભારતીય સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં તેમના યોગદાન અને તેમના કાયમી વારસાની શોધ કરીશું.

મહાત્મા ગાંધી અને કસ્તુરબા ગાંધી

 પ્રારંભિક જીવન અને લગ્ન

 કસ્તુર કાપડિયા તરીકે જન્મેલા કસ્તુરબા ગાંધીનો જન્મ 11 એપ્રિલ, 1869ના રોજ પોરબંદર, હાલના ગુજરાતના દરિયાકાંઠાના નગરમાં થયો હતો.  તે એક શ્રીમંત વેપારી ગોકુલદાસ કાપડિયા અને વ્રજકુંવરબાની ત્રીજી પુત્રી હતી, જેઓ ખૂબ ધાર્મિક અને પરંપરાગત મહિલા હતા.

 કસ્તુરબાએ થોડું ઔપચારિક શિક્ષણ મેળવ્યું હતું અને ભારતીય પરંપરાને અનુસરીને 14 વર્ષની ઉંમરે મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી સાથે લગ્ન કર્યા હતા.  તેમના પતિ, જે પાછળથી મહાત્મા ગાંધી તરીકે જાણીતા હતા, તે સમયે એક ઉભરતા રાજકીય કાર્યકર હતા, અને તેમના લગ્નની તેમના જીવન અને ભારતીય ઇતિહાસ બંને પર ઊંડી અસર પડશે.

 આ દંપતિને ચાર પુત્રો હતા, પરંતુ કસ્તુરબાએ તેમનો મોટાભાગનો સમય ઘરની ફરજો અને તેમના પરિવારની સંભાળ રાખવામાં વિતાવ્યો હતો.  તેણીના મર્યાદિત શિક્ષણ અને સામાજિક અપેક્ષાઓ હોવા છતાં, કસ્તુરબા ગાંધીના મૂલ્યવાન ભાગીદાર અને સલાહકાર સાબિત થયા, તેમને અવિચળ સમર્થન અને નૈતિક માર્ગદર્શન પૂરું પાડ્યું.

 ભારતીય રાજકારણમાં કસ્તુરબાની સંડોવણી

 ગાંધીજીની સક્રિયતા તેમને સમગ્ર ભારતમાં લઈ ગઈ, અને કસ્તુરબા તેમની ઘણી યાત્રાઓમાં તેમની સાથે રહ્યા.  આ પ્રવાસો દરમિયાન, તેણીએ ભારતીય સમાજમાં, ખાસ કરીને સ્ત્રીઓ અને નીચલી જાતિઓ માટે અસ્તિત્વમાં રહેલા અન્યાય અને અસમાનતાને જાતે જોયા.

 કસ્તુરબાના અનુભવો તેમના રાજકીય વિચારોને આકાર આપશે અને તેમને સામાજિક અને રાજકીય સુધારા માટે અવાજ ઉઠાવવા માટે પ્રેરિત કરશે.  1917માં, તે બ્રિટિશ સરકારના મીઠા પરના ઊંચા કર સામે સામૂહિક વિરોધમાં તેના પતિ અને અન્ય હજારો ભારતીયો સાથે જોડાઈ.  મીઠાના સત્યાગ્રહ તરીકે ઓળખાતો વિરોધ, ભારતીય સ્વતંત્રતા ચળવળનો એક વળાંક હતો અને તેની સફળતામાં કસ્તુરબાએ મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી.

 તેણીએ અસહકાર ચળવળમાં પણ સક્રિયપણે ભાગ લીધો હતો, જેનો ઉદ્દેશ્ય બ્રિટિશ માલસામાન અને સંસ્થાઓનો બહિષ્કાર કરવાનો હતો, અને સવિનય અસહકારમાં તેની સંડોવણી બદલ અનેક પ્રસંગોએ તેને જેલવાસ કરવામાં આવ્યો હતો.

 1930 માં, કસ્તુરબાને દેશના સૌથી મોટા રાજકીય પક્ષ, ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસના મહિલા વિભાગના વડા તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા.  તેણીએ મહિલાઓના અધિકારોની હિમાયત કરવા અને મહિલાઓ અને નીચલી જાતિઓને નિશાન બનાવતા ભેદભાવપૂર્ણ કાયદાઓ સામે લડવા માટે તેણીની સ્થિતિનો ઉપયોગ કર્યો.

 ભારતીય સ્વતંત્રતાના હેતુ માટેના તેમના અથાક કાર્ય અને સમર્પણને કારણે તેમને "કસ્તુરબા" અથવા "નાના ગાંધી" નું બિરુદ મળ્યું અને તે ભારતીય સ્વતંત્રતા ચળવળમાં આદરણીય વ્યક્તિ બની.

 કસ્તુરબાના સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ અને મૃત્યુ

 કસ્તુરબા જીવનભર વિવિધ સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓથી પીડાતા હતા, જેમાં ક્રોનિક બ્રોન્કાઇટિસ અને હૃદય રોગનો સમાવેશ થાય છે.  જેલમાં તેણીની તબિયત વધુ બગડી હતી, જ્યાં તેણીને જીવનની નબળી સ્થિતિ અને અપૂરતી તબીબી સંભાળને આધિન કરવામાં આવી હતી.

 1942 માં, કસ્તુરબાને તેમના પતિ અને અન્ય રાજકીય નેતાઓ સાથે ભારત છોડો ચળવળમાં સામેલ થવા બદલ ધરપકડ કરવામાં આવી હતી, જેણે બ્રિટિશ સરકારને તાત્કાલિક ભારત છોડવાની હાકલ કરી હતી.  જેલમાં હતા ત્યારે, તેણીને ન્યુમોનિયા થયો હતો અને બ્રિટિશ અધિકારીઓ દ્વારા યોગ્ય તબીબી સંભાળનો ઇનકાર કરવામાં આવ્યો હતો.  તેણીની તબિયત ઝડપથી બગડતી ગઈ અને 22 ફેબ્રુઆરી, 1944ના રોજ 74 વર્ષની વયે તેણીનું અવસાન થયું.

 કસ્તુરબાનો વારસો

કસ્તુરબા ગાંધી

 કસ્તુરબા ગાંધીનો વારસો ભારતીયો અને વિશ્વભરના લોકોને પેઢીઓને પ્રેરણા આપતો રહે છે.  તે મહિલાઓ માટે પુરોગામી હતા.

ગુજરાતી ભાષા

 ગુજરાતી ભાષા ની કમાલ એકજ વાક્ય માં એક જ શબ્દ "પણ" ની જગ્યા બદલતાં અર્થ કેટલો બદલી જાય છે

પણ હું તને પ્રેમ કરું છું
હું પણ તને પ્રેમ કરું છું
હું તને પણ પ્રેમ કરું છું
હું તને પ્રેમ પણ કરું છું
હું તને પ્રેમ કરું છું પણ

મને ફાંકડું અંગ્રેજી ન આવડવાનો અફસોસ નથી..

પણ 

મને કડકડાટ ગુજરાતી આવડવાનો ગર્વ છે. 

માતૃભાષા ગુજરાતી

લેખક - ભાર્ગવ મકવાણા

આજના યુવાનોમાં પણ માતૃભાષા ગુજરાતી પ્રત્યેની લાગણી છે, ગર્વ છે અને આત્મીયતા છે એ જોઈને ઘણું સારું તો લાગે જ પરંતુ માતૃભાષાનો ગાૈરવ લેવાં માટે પોતાના સ્ટેટસમાં કોઈ કવિતા મુકે, કોઈ પંક્તિ મુકે પરંતુ એ પંકિતઓમાં વ્યાકરણની ભુલ જોઈને દુઃખ તો થાય. 

માતૃભાષા ભૂસાઈ રહી છે, બગડી રહી છે એનો જીવતું જાગતું ઉદાહરણ આજે લોકોના સ્ટેટસમાં જોવા મળે છે.

મેં તારા નામનો ટહુકો અહીં છાતીમાં રાખ્યો છે,

ભૂસાવા ક્યાં દીધો ક્કકો હજી પાટીમાં રાખ્યો છે.

#માતૃભાષા દિવસ

❤️ગુજરાતી❤️

 વિસરાતી મારી ગુજરાતી

લેખક - ભાર્ગવ મકવાણા

 

ભાષા પરિવર્તન અને વિવિધતા એ કુદરતી પ્રક્રિયાઓ છે જે સમયાંતરે થાય છે અને સામાજિક, સાંસ્કૃતિક અને ઐતિહાસિક પરિબળોની વિશાળ શ્રેણીથી પ્રભાવિત થાય છે. આજના યુવાનો દ્વારા બોલવામાં આવતી ગુજરાતી ભાષા "બગડી રહી છે" એવું કહેવું જરૂરી નથી. તેના બદલે, વિવિધ સામાજિક અને સાંસ્કૃતિક પ્રભાવોના પ્રતિભાવમાં ભાષા બદલાતી હોઈ શકે છે.

 એવું કહેવામાં આવે છે કે, કેટલાક લોકો ગુજરાતમાં યુવાનો દ્વારા બોલાતી ભાષાને "બગડતી" હોવાનું માની શકે છે કારણ કે તે ભૂતકાળમાં જે રીતે બોલાતી હતી અથવા જૂની પેઢીઓ દ્વારા બોલવામાં આવતી હતી તેનાથી અલગ હોઈ શકે છે. આ એક સામાન્ય ઘટના છે જે બધી ભાષાઓમાં જોવા મળે છે. ગુજરાતીમાં ભાષાની વિવિધતામાં ફાળો આપતાં ઘણાં પરિબળો છે. ઉદાહરણ તરીકે, યુવાન લોકો સોશિયલ મીડિયા અને ટેલિવિઝન જેવા વિવિધ માધ્યમોના સંપર્કમાં આવ્યા, જે તેમની ભાષાના ઉપયોગને પ્રભાવિત કરી શકે છે. તેઓ તેમના સાથીદારો દ્વારા બોલાતી ભાષાથી પણ પ્રભાવિત થઈ શકે છે, ખાસ કરીને બહુભાષી સંદર્ભોમાં જ્યાં વિવિધ વર્ગો સાથે વાત કરતા વિવિધ ભાષાઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. 

 વધુમાં, વૈશ્વિકીકરણ અને વધતા જતા સ્થળાંતરને કારણે વિવિધ ભાષાઓના બોલનારાઓ વચ્ચેનો સંપર્ક વધ્યો છે, જે ગુજરાતી બોલવાની રીતને પણ પ્રભાવિત કરી શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, બહુભાષી વાતાવરણમાં ઉછરેલા યુવાનો વધુ એકથી વધુ ઉપયોગ કરી શકે છે અથવા અન્ય ભાષાઓમાંથી શબ્દો ઉછીના લઈ શકે છે. પરંતું આવી રીતે ના એ ચોખી ગુજરાતી, ના ચોખી અંગ્રેજી , કે ના ચોખી હિન્દી બોલી શકે છે. આવી ભાષા માટે એક કાઠીયાવાડી શબ્દ પણ છે બાવાહિન્દી કે બાવાઇન્ગ્લીશ, હવે બાવાગુજરાતી ને પણ ઉમેરી શકાય.

ગુજરાતીઓનું પહેલું પુસ્તક - દેશી હિસાબ

ક કબૂતરનો ક, ખ ખલનો ખ

એકડિયા ની ચોપડી

  ગુજરાતી ભાષાની પરિવર્તન પ્રક્રિયાના મુળ 20મી સદીના ઉત્તરાર્ધમાં વૈશ્વિકરણના આગમન અને ટેકનોલોજીના વધતા ઉપયોગ સાથે શોધી શકાય છે. આ પ્રક્રિયામાં અંગ્રેજીના પ્રભાવે પણ મહત્વની ભૂમિકા ભજવી. શાળાઓ અને યુનિવર્સિટીઓમાં શિક્ષણના માધ્યમ તરીકે અંગ્રેજીનો ઉપયોગ પણ ગુજરાતી ભાષાના પતન માટે કારણભૂત છે. ગુજરાતમાં ઘણા વાલીઓ તેમના બાળકોને અંગ્રેજી માધ્યમની શાળાઓમાં મોકલવાનું પસંદ કરે છે, કારણ કે તેઓ માને છે કે આનાથી તેમને જીવનમાં વધુ સારી તકો મળશે.

    યુવાનોમાં ગુજરાતી ભાષાનો ઘટાડો એ ચિંતાનું કારણ તો છે, કારણ કે તે સાંસ્કૃતિક વારસો અને ઓળખને ગુમાવી શકે છે. ભાષા એ ગુજરાતની સંસ્કૃતિનો અભિન્ન અંગ છે, અને તે રાજ્યની ઓળખમાં આવશ્યક ભૂમિકા ભજવે છે. જો યુવાનોમાં ભાષા સતત ઘટી રહી છે, તો તે સાંસ્કૃતિક વિવિધતા અને ઓળખને ગુમાવી શકે છે. આજે યુવાનો પાસે વાત કરવા જેટલું પણ ગુજરાતી શબ્દભંડોળ નથી. દર બીજા વાક્ય માં તો અંગ્રેજી ના શબ્દો આવેજ છે. 

 એ નોંધવું અગત્યનું છે કે ભાષામાં ફેરફાર અને વિવિધતા કુદરતી છે અને જરૂરી નથી કે નકારાત્મક હોય. જેમ જેમ સમાજનો વિકાસ થાય છે, તેમ ભાષાઓ પણ વિકસિત થાય છે, અને આ તેમને બોલતી સંસ્કૃતિઓની વિવિધતા અને સમૃદ્ધિનું પ્રતિબિંબ હોઈ શકે છે. પરંતુ આ વિકાસ એ સાંસ્ક્રુતિક વારસા ના ભોગે થતો હોય તો વિચાર માંગી લે છે.

 

 

ભાદર નદી

ભાદર નદી / છબી - ભાર્ગવ મકવાણા

ભાદર નદી / છબી - ભાર્ગવ મકવાણા

ભાદર નદી / છબી - ભાર્ગવ મકવાણા

 

નાગા સાધુઓ - મહા શિવરાત્રી મેળો - જૂનાગઢ - ૨૦૨૩

 જૂનાગઢ મહાશિવરાત્રી મેળો એ એક ભવ્ય ઉત્સવ છે જે દર વર્ષે ગુજરાત રાજ્યનાં જૂનાગઢમાં ઉજવવામાં આવે છે.  આ તહેવાર ભગવાન શિવના માનમાં ઉજવવામાં આવે છે. જે વિનાશ અને સર્જનના હિંદુ દેવ છે.  ઉત્સવ વિસ્તૃત સરઘસો, ભવ્ય ધાર્મિક વિધિઓ અને સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમોના યજમાન દ્વારા ચિહ્નિત થયેલ છે.  જુનાગઢ મહાશિવરાત્રી મેળાના સૌથી નોંધપાત્ર આકર્ષણો પૈકી એક નાગા સાધુઓની હાજરી છે.  આ લેખમાં, આપણે નાગા સાધુઓનું મહત્વ અને જૂનાગઢ મહાશિવરાત્રી મેળામાં તેમની ભૂમિકા વિશે જાણીશું.

 

  નાગા સાધુઓ હિંદુ સંન્યાસીઓનો એક સમૂહ છે જેઓ તેમના વિશિષ્ટ દેખાવ અને વ્યવહાર માટે જાણીતા છે.  તેઓને "નગ્ન સંતો" તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે કારણ કે તેઓ વસ્ત્રોનો ત્યાગ કરે છે અને તેમના શરીર પર માત્ર રૂદ્રાક્ષની માળા અને રાખ હોય છે. નાગા સાધુઓ હિંદુ ધર્મના શૈવ સંપ્રદાયનો એક અભિન્ન ભાગ છે, અને તેઓ ભગવાન શિવને તેમના મુખ્ય દેવ તરીકે પૂજે છે.

 

નાગા સાધુઓ અખાડાઓ સાથે સંકળાયેલા હોય છે, જે ધાર્મિક સંગઠનો છે અને હિન્દુ ધર્મના વિવિધ સંપ્રદાયોનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.  અખાડાઓ કુંભ મેળાના આયોજક છે, જે વિશ્વના સૌથી મોટા ધાર્મિક મેળાવડાઓમાંનું એક છે.  કુંભ મેળામાં નાગા સાધુઓ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે, અને તેમની હાજરી સંપુર્ણ મેલાવળાની સફળતા માટે આવશ્યક માનવામાં આવે છે.

 

નાગા સાધુઓ તેમના સખત આધ્યાત્મિક વ્યવહાર અને તપસ્યા માટે જાણીતા છે.  તેઓ તેમનો મોટાભાગનો સમય ધ્યાન અને ચિંતનમાં વિતાવે છે, અને તેઓ કડક આહાર નિયંત્રણોનું પાલન કરે છે.  નાગા સાધુઓ આધ્યાત્મિક જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા માટે યોગ અને અન્ય શારીરિક વિદ્યાઓ પણ કરે છે.

 

 જુનાગઢ મહાશિવરાત્રી મેળો નાગા સાધુઓ માટે સૌથી મહત્વપૂર્ણ તહેવારોમાંનો એક છે અને તેઓ ઉજવણીમાં નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવે છે.  નાગા સાધુઓ ઉત્સવ દરમિયાન ગુજરાતના જૂનાગઢમાં મોટી સંખ્યામાં એકઠા થાય છે અને તેમની હાજરી ઘટનાની ભવ્યતા અને જીવંતતામાં વધારો કરે છે.

 

નાગા સાધુઓ તહેવાર શરૂ થવાના થોડા દિવસો પહેલા જૂનાગઢ આવે છે, અને ગીરનાર ની તળેટી માં પોતાની શિબિરો ગોઠવે છે.  શિબિરો રંગબેરંગી ધ્વજ અને બેનરોથી શણગારવામાં આવે છે, અને તે તહેવાર દરમિયાન નાગા સાધુઓ માટે આધાર તરીકે સેવા આપે છે.

 

નાગા સાધુઓ મહાશિવરાત્રીના દિવસે એક ભવ્ય શોભાયાત્રામાં ભાગ લે છે, જે તહેવારનો સૌથી મહત્વપૂર્ણ દિવસ છે.  જુનાગઢ અખાડાના મહંત દ્વારા શોભાયાત્રાનું નેતૃત્વ કરવામાં આવે છે, જેઓ ભગવાન શિવનું પ્રતિનિધિત્વ ધરાવતા જ્યોતિર્લિંગને વહન કરે છે.  નાગા સાધુઓ સરઘસમાં મહંતનું અનુસરણ કરે છે, અને તેઓ જૂનાગઢની શેરીઓમાંથી પસાર થાય છે ત્યારે તેઓ સ્તોત્રો ગાય છે અને ભક્તિ ગીતો ગાય છે.

 

નાગા સાધુઓ તેમના ઉગ્ર અને દરાવાના રૂપ માટે જાણીતા છે, અને સરઘસમાં તેમની હાજરી ઘટનાની ભવ્યતામાં વધારો કરે છે.  નાગા સાધુઓ ત્રિશૂળ, તલવારો અને અન્ય શસ્ત્રો વહન કરે છે, અને તેઓ ભીડના મનોરંજન માટે વિવિધ પ્રકારના પરાક્રમો કરે છે.

 નાગા સાધુઓ પણ તહેવાર દરમિયાન વિવિધ ધાર્મિક વિધિઓમાં ભાગ લે છે.  તેઓ મૃગીકુંડમાં  ડૂબકી લગાવે છે, જેને પવિત્ર માનવામાં આવે છે અને તેઓ ભગવાન શિવની પ્રાર્થના કરે છે.  નાગા સાધુઓ આરતી પણ કરે છે. નાગા સાધુઓ ભારતીય સંસ્કૃતિનો અભિન્ન અંગ છે,

આ વખતે મૂખ્ય આકર્ષકનું કેન્દ્ર એ એક રશીયન સાધ્વી અનપૂર્ણા પણ હતા, અમુક વર્ષો પહેલાં ભારત આવ્યા ભારતનાં સ્વણ સાંસ્ક્રુતિક વારસા અને સનાતન ધર્મ થી પ્રભાવિત થયા અને સાધ્વી બની ગયા. આ આપણા દેશ અને સનાતન ધર્મ માટે ખુબજ ગર્વ લેવા જેવી વાત છે. 

 

 એકંદરે, જૂનાગઢ મહા શિવરાત્રી મેળો એ ગુજરાતના સમૃદ્ધ સાંસ્કૃતિક અને ધાર્મિક વારસાની જીવંત ઉજવણી છે, અને ભારતની સાંસ્કૃતિક વિવિધતાને અન્વેષણ કરવામાં રસ ધરાવતા કોઈપણ માટે મુલાકાત લેવી આવશ્યક છે.

સૌજન્ય - ભાર્ગવ મકવાણા / પોરબંદર ખબર / 17-02-2023

રશિયન સાધ્વી માં અનપૂર્ણ

છબી - ભાર્ગવ મકવાણા