ગૂજરાત વિદ્યાપીઠ | ગાંધી નિર્વાણ દિવસ | શહીદ દિવસ

 

૩૦ જાન્યુઆરી | ગાંધી નિર્વાણ દિવસ | શહીદ દિવસ

 ક્યારે રસ્તા કપાત ? નેહાડા તમારે નાકે !,

વાણિયો છોડી વેપાર, જોગી બન્યો જાતે.

- ઝવેરચંદ મેઘાણી

છબી - BBC

ખોડિયાર માતા મંદિર પાલડી

છબી - ભાર્ગવ મકવાણા

૧૨૭મી સુભાષ જયંતિ - યુવા સંમેલન

ભારત - ૨૦૪૭

A MISSION WITH VISION

યુવાઓની ભૂમિકા

આજ રોજ કોચરબ આશ્રમ પાલડી મુકામે નેતાજી સુભાષચંદ્ર બોઝની જન્મ જયંતિ નિમિત્તે ભારત -૨૦૪૭ કાર્યક્રમ યોજાયો. કાર્યક્રમની શરૂઆત સુભાષબ્રિજ પર આવેલ સુભાષબાબુની પ્રતિમાને અંજલિ આપીને બપોરે 3:૦૦ વાગ્યે થય. ત્યાર બાદ ઈન્કમટેકસ ખાતે આવેલ મહાત્મા ગાંધીની પ્રતિમાને, ટાઉનહોલ ખાતે વિવેકાનંજીની પ્રતિમાને અંજલી આપી અને ૩:૩૦ કલાકે કોચરબ આશ્રમ પહોંચ્યા. 

કાર્યક્રમનો મુખ્ય હેતુ અત્યારે આપણે આઝાદીના 75 વર્ષની ઉજવણી કરી રહ્યા હોય અને આજ થી 25 વર્ષ પછી દેશની આઝાદીની શતાબ્દી ઉજવ્યે ત્યારે ૨૦૪૭ નું ભારત કેવું હોવું જોઈએ એની કલ્પના કરી અને તેને સાર્થક કરવા માટે આપણે શું કરી શકીએ અને મુખ્યત્વે યુવા શું કરી શકે તે છે. આ કાર્યક્રમનું આયોજન યુવા જાગરણ મંચ દ્વારા કરવામાં આવેલ. 

કાર્યક્રમ માં કેટલીક કોલેજો માંથી રસ ધરાવતા વિદ્યાર્થીઓ અને અન્ય વિચારકો પણ જોડાયા. કાર્યક્રમ દરમિયાન અલગ અલગ ટીમો બનાવવામાં આવી અને બધા પાસેથી ૨૦૪૭ નું ભારત કેવું હોવું જોઈએ તેના અભિપ્રાયો લેવામાં આવ્યા. અને એ કઈ રીતે સાર્થક કરી શકાય અને કેમ પરિવર્તન લાવી શકાય તેમની પણ ચર્ચા થય.

આર્થિક, સામાજિક, વ્યસન મુક્તિ, બેરોજગારી, ભ્રષ્ટાચાર, રાજકીય, સાંસ્કૃતિક, પર્યાવરણ, પ્રદૂષણ, મહિલા સલામતી, મોંઘવારી, ગરીબી, આર્થિક અસમાનતા, નૈતિક મૂલ્યો વગેરે જેવા વિષયની ચર્ચામાં સર્વ ઉપસ્થિત લોકો એ ભાગીદારી નોંધાવી. 

અંતે બધા પાસેથી અભિપ્રાયો લેવામાં આવ્યા જેમાં કાર્યક્રમ અંગે અભિપ્રાય અને સૂચન, દર અઠવાડિયે આપ કેટલો સમય આમાં આપી શકો છો, આ મિશન અંતર્ગત આપ શું કામગીરી કરી શકો જેવા વિષયો હતા. 

 

રાણાવાવ ના રોચક ઇતિહાસ વિશે જાણો સંપૂર્ણ વિગત

https://porbandartimes.com/know-complete-details-about-the-interesting-history-of-ranawav/ 

સૌજન્ય - પોરબંદર ટાઈમ્સ

લેખક / સંપાદક: ભાર્ગવ મકવાણા
વિદ્યાર્થી (એમ. એ. પત્રકારત્વ, પ્રથમ વર્ષ)
(પત્રકારત્વ અને સમૂહ પ્રત્યાયન વિભાગ, ગૂજરાત વિદ્યાપીઠ, અમદાવાદ)
મોબાઈલ / વોટસએપ નં: 9328044822
ઈ મેઈલ: makwanabhargav221@gmail.com

સંગીતના સૂર અને ગાંધીવિચારનો સમન્વય

 સંગીતના સૂર અને ગાંધીવિચારનો સમન્વય

ગાંધી Caravan, चरखवा चालु रहे ...

આજરોજ ગૂજરાત વિદ્યાપીઠ અમદાવાદ અને વિશ્વગ્રામનાં સંયુક્ત સહયોગે ગૂજરાત વિદ્યાપીઠનાં સભાગૃહમાં સવારે 11 કલાકે ગાંધી Caravan નામક કાર્યક્રમ યોજાયો. જેમાં ગાંધી ગીતોનાં ગાન થી લોકગાયિકા મેઘા શ્રીરામ ડાલ્ટને વિદ્યાપીઠને ઝુમાવી. મેઘા ડાલ્ટનનો પરિચય આપતાં સંજય ભાવસારે (વિશ્વગ્રામના અધ્યક્ષ) જણાવ્યું કે ગાંધીના પવિત્ર મન સરોવરને લઈને મેઘા અહીં આવ્યા છે. મેઘા એ લોકગાયિકા છે તેમણે ફિલ્મો માં પણ પોતાનો અવાજ આપ્યો છે. 

મેઘા ડાલ્ટને જણાવ્યું કે ગાંધી ગીતો એમણે ઝારખંડના આદિવાસી ભાઈ - બહેનો પાસેથી શીખ્યા છે. મેઘા ડાલ્ટને તેમને પૂછ્યું કે તમે લોકો ગાંધી થી કેમ પરિચિત છો તો સામે થી ઉત્તર મળ્યો કે ગાંધી અમારા જેવો કાળિયો હતો, ધોતિયું પહેતો અને એમને અમારી જીભનો સ્વાદ અપાવ્યો હતો. (નમક સત્યાગ્રહ સંદર્ભે) તે માટે અમે ગીતોમાં ગાંધીને યાદ રાખ્યા છે. મેઘા ડાલ્ટને જણાવ્યું કે અહીં વિદ્યાપીઠમાં આવીને હું ગાવ છું એ મારા માટે તીર્થ સમાન છે. હું ગાંધીને એ માટે ગાવ છું કે ગાંધી મને મારી ક્ષેત્રીય ભાષામાં મળ્યા છે કોઈ કોન્ફર્સમાં કે પુસ્તકોથી મને ગાંધી મળ્યા નથી.  ચંપારણ સત્યાગ્રહ વખતે જ્યારે પુરુષો તેમાં જોડાયા ત્યારે સ્ત્રીઓ ઘર કામ કરતી - કરતી , જમવાનું બનાવતી - બનાવતી પોતાની ક્ષેત્રીય ભાષામાં ગાંધી ગીતો ગાતી અને ઘણી ગાંધીની ગાળોના ગીતો પણ ગાતી. હું ગાંધીને મહાત્મા ગાંધી નથી કહેતી કેમકે તે ફોરમેલિટી જેવું લાગે પરંતું હું ગાંધીને બૂઢાવ ગાંધી કે બુઢા બાબા કહું કે જેમાં એક અંગત લાગણીનો સંબંધ છલકાય છે.

તેમણે ગાંધી ગીતો સાથે તેની પાછળની વાર્તા અને ગીતોના અર્થ પણ સમજાવ્યા. મને ખુબ ગમેલા એક ગીત ની બે લાઈન કહું તો

" મોરે તુટેના ચરખા કે તાર, ચારખવા ચાલુ રહે,

ગાંધી બાબા દુલ્હા બને હૈ, ઓર દુલ્હન બની સરકાર,

ચરખવા ચાલુ રહે... ચરાખવા ચાલુ રહે..."

છબી / ફોટોગ્રાફ - ભાર્ગવ મકવાણા 

અંતે એમણે ખુશ થઇને જણાવ્યું હતું કે વિદ્યાપીઠ જ્યારે પણ બોલાવશે ગાંધીને ગાવા માટે હું તત્પર છું.

 ગાંધી સાથે સબંધિત પોરબંદરના સ્થળો

ગાંધી કુટુંબનું મુળ વતન કુતિયાણા છે. ત્યાં હજુ પણ તેના નામની જમીન અને કુળદેવીનું થાનક છે. ગાંધીજીના પરદાદા હરજીવન ગાંધી પોરબંદર રાજયની નોકરીમાં હતા. તેણે આજની ગાંધી જન્મ સ્થાનવાળી જમીન ખરીદી હતી. હરજીવનમનાં દીકરા ઓતા ગાંધીએ માધવપુરનો ઇજારો રાખ્યો હતો. ઓતા ગાંધીને છ દીકરા હતા, તેમાંથી પાંચમાં કબા ગાંધી અને છઠ્ઠા ચકન ગાંધી, ઓતા ગાંધીને બે પત્નીઓ હતી. પહેલી પત્ની કડવીમાંથી ચાર દીકરા અને એક એક દીકરી, જયારે બીજી પત્ની લક્ષ્મીમાંથી કબા ગાંધી અને ચકન ગાંધી. આ બન્ને સગા ભાઈઓ આજના મકાનમાં સાથે રહેતા. 1869 માં ગાંધીજીનો જ્ન્મ થયો ત્યારે દાદી લક્ષ્મીમાં જીવતા હતા અને ગાંધીજીથી મોટા બે ભાઇઓ તથા એક મોટી બહેન આમ સંયુકત કુટુંબ હતું.

દાદી લક્ષ્મીમા નિયમિત શ્રીનાથજીની હવેલીએ જતા અને માતા પુતળીબા શ્રીકુષ્ણ પ્રણામી મંદિરે જતા, પિતાને રામાયણની કથા વધારે ગમતી એટલે સમય મળ્યે બાજુના રધુનાથજીના મંદિરમાં જતા. આમ સાત વર્ષમાં ગાંધીજી ઘર ઉપરાંત હવેલી, કુષ્ણ પ્રણામી અને રામ મંદિર આ ત્રણ સ્થળો સાથે સંબંધ હતો, પાંચમે વર્ષે એમને લુલા માસ્તરની પાઠશાળાઓમાં એકડો- બગડો શીખવા માટે મુકવામાં આવ્યા હતા. પગે લંગડા હતા એટલે ‘લુલા માસ્તર’ તરીકે જાણીતા. આ શિક્ષકનું મૂળ નામ વીરજી કામદાર હતુ. તે સમયે રાજકુમારોના ટયુટર તરીકે આણંદજીભાઈ અધ્યારુ હતા. ગાંધીજી અહીં પણ જતા એવી નોંધ મળે છે. લુલા માસ્તરની પાઠશાળા કયા હતી તે જાણી શકાયું નથી. આમ નાનપણમાં ઘર અને ત્રણ ધર્મસ્થળો ગાંધી સાથે સંબધિત છે.

1876 માં ગાંધી કુટુંબ પોરબંદર થી રાજકોટ રહેવા ગયું. 1881 ના મે મહિનામાં ગાંધીજીના લગ્ન કસ્તુરબા સાથે થયા. તે નિર્મિતે પોરબંદર આવ્યા. લગભગ એક મહિનો પોરબંદર રહયા તે દરમિયાન વરરાજાના વેશે કસ્તુરબાના ઘરે, મોઢ વણિક જ્ઞાતિની વંડીમાં અને વરઘોડિયા તરીકે ઉપરના ત્રણ ધર્મસ્થાનો સાથે કરોટ અને મેમણવાડના રસ્તા ઉપર આવેલી મુરાદશા પીરની દરગાહે માથું નમાવવા ગયા. જુન 1881 માં પાછા રાજકોટ ત્યાં અભ્યાસ ચાલુ છે. 1888 સપ્ટેમ્બર માં બેરિસ્ટર થવા લંડન અને 1891માં રાજકોટ પાછા આવી એપ્રિલ 1893 માં દક્ષિણ આફ્રિકા જવા નીકળ્યા. તેની પહેલા એક વખત પોરબંદર આવી ગયા છે પણ પોરબંદરમાં કોઈ બીજા સ્થળે ગયા નથી. બાવીશ વર્ષના દક્ષિણ આફ્રિકાના રોક દરમિયાન 1901 ના ડિસેમ્બરમાં ગાંધીજી પોરબંદર આવ્યા છે. અને એક અઠવાડિયું રોકાયા છે. પણ ઘર સિવાય કયાંયક બહાર ગયા નથી. સ્વ. મથુરાદાસભાઇ ભુપ્તાએ એવી નોંધ કરી છે કે આ દિવસોમાં ગાંધીજી અહીં એક કેસ લડવા વકીલ તરીકે આવ્યા છે. આ સિવાય કોઇ વિગત હજુ સુધી પ્રકાશમાં આવી નથી. 1914 જુલાઇમાં કાયમ માટે દક્ષિણ આફ્રિકા છોડી ગાંધીજી સહકુટુંબ ભારત આવવા નીકળ્યા, વચ્ચે પાંચ મહિના લંડનમાં રોકાયા અને નવમી જાન્યુઆરી 1915 ના રોજ મુંબઈ ઉતર્યા. જુલાઇમાં દક્ષિણ આફ્રિકા છોડ્યુ ત્યારે કોટ, પેન્ટ,ટાઈમાં સજજ હતા, જાન્યુઆરી 1915 માં મુંબઇ ઉતર્યા ત્યારે માથે પાઘડીવાળો અસલ કાઠિયાવાડી પોશાક હતો!

22 થી 26 જાન્યુઆરી ગાંધીજી પોરબંદરમાં છે. તે દરમિયાન 25 મી તારીખે સવારે મોઢ વણિક જ્ઞાતિની વંડીમા જ્ઞાતિ તરફથી માનપત્ર, બપોરે ગામ બહાર રાજવાડી (આજના ભારત મંદિરમાં) રાજના વનસ્પતિ શાસ્ત્રી જય કૃષ્ણ ઇન્દ્રજીની મુલાકાતે આ પ્રસંગ ગાંધીજીના હાથે એક વડલો વાવવામાં આવ્યો. સાંજે ટાઉન હોલ (સ્ટેટ લાઇબ્રેરી) માં શહેર તરફથી માનપત્ર 26 મીએ પોરબંદર થી ગોંડલ રવાના. આ વખતે રાજવાડી અને લાઇબ્રેરી બે સ્થળો વધ્યા. આ પછી 1925 અને 1928 એમ બે પોરબંદર આવ્યા છે. 1925 માં અંત્યજ વાસને નગીનદાસ મોદી પ્લોટ નામ આપ્યુ અને જાહેર ભાષણ કર્યુ છે. 1928 માં પોરબંદરમાં કાઠિયાવાડ રાજકીય પરિષદનું ઓછું અધિવેશન ઠકકર બાપાના પ્રમુખ પણા હેઠળ તે વખતે ચણાતા હતા તે મહારાણા મીલના છાપરાંમાં ભરાયુ હતું. બીજા દિવસ રેલ્વે સ્ટેશન સામે ભાણજી લવજી સેનેટરીયમમાં લોહાણા મહાજન તરફથી ઠકકરબાપાનું સન્માન, જ્ઞાતિએ જે થેલી આપી તે રકમમાંથી અનાથ બાળકોને ભણવા માટે છાંયામા ગાંધી આશ્રમ બન્યો. મહારાણા નટવરસિંહજીએ જમીન આપી. આમ મહારાણા મીલ, ભાણજી લવજી સેનેટરીયમ અને છાંયાનો આશ્રમ (પાછળથી તેનું નામ ગાંધી આશ્રમ થયું) આ ત્રણ વધુ સ્થળો ઉમેરાયા. આમ. ગાંધીજી સાથે સંબંધિત કુલ બાર જેટલાં સ્થળો પોરબંદરમાં છે.

સૌજન્ય - 'આજકાલ', તારીખ - 09-10-2021, શનિવાર

લેખક - નરોત્તમ પલાણ 

પાકિસ્તાનનું ગુજરાતી છાપું

ભરત જોશી : ગૂજરાત વિદ્યાપીઠના નવા નિમાયેલા કાર્યકાળી કુલનાયક

Prof. Bharat Joshi

BHARATKUMAR HARGOVINDBHAI JOSHI

Dean and Head

M.A. (English);

 M.A. (Gandhian Thought);

M.Ed.;  

Ph.D.(Education)

Date of Joining : 5-12-2006        

Phone: 079-40016343       

 e-mail : drbhjoshi@gmail.com

તસ્વીરને ચુંબન : પ્રત્યાયન કૌશલ્ય

આજ એક છાપાંનો કટકો મળ્યો જોયું તો ઓશો (તત્વજ્ઞાની, આધ્યાત્મિક ગુરુ)નો ફોટો હતો અને લખ્યું હતું કે તસ્વીરને ચુંબન. વિષય અટપટો લાગતા વાંચવાની રૂચી જાગી, અંદર લખ્યું હતું કે

   " જાણીતા ફિલ્મ સર્જક ઓસ્કાર વાઈલ્ડ પોતાના એક ચાહક પરિવારને ત્યાં મહેમાન તરીકે રોકાયા હતા. યજમાનની પત્ની અતિ સુંદર હતી. ઓસ્કાર વાઈલ્ડ  આગમનથી અતિ ખુશ થયેલ એણીએ ઓસ્કારને કહ્યું, 'મારી પાસે આપની એક તસ્વીર છે ! ક્યારેક તો એ જોઇને હું એટલી અભિભૂત થઈ જાઉ છું કે, એ તસ્વીરને ચુંબન કરી લઉં છું,'

   સાંભળીને ઓસ્કારે આશ્ચર્યથી માથું હલાવ્યું અને પછી પૂછ્યું,'પ્રતિસાદરૂપે તસ્વીર વળતું ચુંબન આપે છે કે નહીં ?'

યજમાન સ્ત્રીએ શરમાતાં કહ્યું, નહીં !"

   આસ્કર વાઈલ્ડે તરત કહ્યું,'તો પછી એ તસ્વીર મારા જેવી નથી. કારણ કે, હું હોઉં તો પ્રતિસાદરૂપે વળતું ચુંબન આપું જ ! તસ્વીર બેજાન છે અને હું જીવંત છું. નિર્જીવ પાસેથી ઉત્તર કે પ્રતિસાદ ન મળે.' "

   વિષય વાંચીને તો વિચાર કંઇક અલગ આવ્યો હતો કે શું હશે પરંતુ અંદર તો આખી વાતજ અલગ નીકળી. આ વાંચીને મને  અમારા પત્રકારત્વના પ્રાધ્યાપક ડો. અશ્વિનકુમાર ની વાત યાદ આવી ગય. એ વારંવાર વર્ગમાં વિદ્યાર્થીઓને શીખ્વ્યા કરે કે કોઈંકનાં મેસેજનો જવાબ આપવાની સારી ટેવ વિકસાવો. અહીં પણ વાત એજ આવી નિર્જીવ કે બેજાન ચીજ પાસેથી વળતા ઉત્તરની આશા ન હોઈ પરંતુ આપને તો જીવંત છીએ પ્રત્યાયનને સફળ બનાવવા અને પોતાને જીવંત સાબિત કરવા વળતો જવાબ આપવો એ અગત્યનો છે.

સોજન્ય - ફુલછાબ પૂર્તિ "યુવાભુમી", તા-૦૭/૦૧/૨૦૨૩

મોહનદાસનું ઘર- (કીર્તિ મંદિર)

મોદાનદાસ કરમચંદ ગાંધી (મહાત્મા ગાંધી) નું જન્મસ્થળ; પોરબંદરમાં સ્થિત તેમનું ઘર "કીર્તિ મંદિર"

PHOTOGRAPHS - GANDHI HERITAGE SITES MISSION BAPU'S HOUSE, PORBANDAR